Pekin’in aracılık ettiği bir anlaşma sayesinde Suudi Arabistan ile İran arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden başlayacağına dair sürpriz duyuru, bölgesel hükümetlerin gerilimi düşürme konusundaki ilgisinin ve Çin’in bunu başarmak için ekonomik nüfuzunu kullanma isteğinin altını çiziyor.
Gözlemciler, özellikle ABD’li yetkililer, Cuma günü açıklanan anlaşma için Pekin’e gereğinden fazla itibar edilmemesi konusunda uyarıda bulunsa da, yakınlaşma, Washington’un uzun süredir devam eden hesaplarını ve ilişkilerini alt üst etme potansiyeline sahip Washington için bir uyandırma çağrısı olarak da görülebilir. orta Doğu.
İran’a karşı bir ittifak oluşturmak, ABD’yi ve bölge ülkelerinin çoğunu birleştirdi ve hatta İsrail ile daha önce İsrail’in varlığını kabul etmeyi reddeden birkaç Arap devleti arasında bir zamanlar düşünülemez olan diplomatik bağları teşvik etme sonucunu doğurdu.
Ancak Tahran ile Riyad arasındaki yedi yılı aşkın bir süredir bazen kavgacı bir husumetten sonra oluşan yeni yumuşama, Suudi Arabistan gibi bölgesel ABD müttefiklerinin giderek kendi yollarına gitmeye istekli olduğunun sinyallerini veriyor. Petrol zengini krallığın, ortak İran korkusu nedeniyle İsrail’i tanıma konusunda Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi kardeş Arap ülkelerine bile katılabileceği umutları artık şüpheli görünüyor.
Yine de Biden yönetimi yetkilileri diplomatik atılımı övmekte gecikmedi çünkü bu atılım yerine getirilirse Orta Doğu’yu rahatsız eden doğrudan ve vekaleten çatışmaları kolaylaştırabilir. ABD’li yetkililer ayrıca, Irak ve diğer Körfez Arap ülkelerinin de işin içinde olduğunu söyleyerek Çin’in rolünü küçümsemeye çalıştılar ve bunun ABD’nin düzenleyebileceği bir anlaşma olmadığını, çünkü Washington’un kendisinin Tahran’la resmi bir ilişkisi olmadığını belirttiler.
“Bölgedeki rolümüze gelince… Dünya üzerindeki hiçbir ülke daha istikrarlı, daha entegre bir bölge inşa etmek için daha fazlasını yapmamışken, ‘rolümüzün yerini alabilir’ lafını kafamda toparlamakta zorlanıyorum.” Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price Pazartesi günü söyledi.
Ancak Çin’in Afrika ve Latin Amerika’daki yoğun ekonomik ve diplomatik faaliyetlerinin ardından Ortadoğu’da yükselen rolü, ABD ve Batı’nın karşı karşıya geldiği jeopolitik bir gerçeklik haline geldi.
Bu, özellikle yaptırımlarla felç olmuş ekonomisi Çin’i son on yıldır en büyük ticaret ortağı olarak gören İran için geçerli; 2021’de petrol karşılığında 25 yılda 400 milyar dolarlık Çin yatırımı için bir anlaşma imzaladı. Çinli yetkililer, iki ülke arasındaki ticaretin 2022’de bir önceki yıla göre %7 artışla 15 milyar doları aştığını söylüyor.
Çin, 2021’de Suudi Arabistan ile 87,3 milyar dolarlık ticaret yaptı ve bu da onu o yıl Riyad’ın en büyük ticaret ortağı yaptı. Aralık ayında, ikili bir zirve sırasında, iki ülke toplam 1 milyar dolarlık yatırım tutarında yedi altyapı anlaşması imzaladı. Şanghay merkezli Yeşil Finans ve Kalkınma Merkezi’ne göre Suudi Arabistan, 2022’nin ilk yarısında Pekin’in altyapı finansmanı Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında Çin yatırımının en büyük alıcısı oldu – 5,5 milyar dolar.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, solda, 8 Aralık’ta Veliaht Prens Muhammed bin Salman ile görüşmek üzere Suudi Arabistan’ın Riyad kentine geldi.
(Suudi Basın Ajansı)
“ÇHC ile eşleşme peşinde değiliz [People’s Republic of China] ABD etkisinin algılanan zayıflaması konusu üzerine baskı yapıldığında, Price, hadi onlara dünya çapındaki altyapı projelerine sağladıkları miktarlarda dolara dolar,” dedi. “Bazı açılardan, bizim sahip olmadığımız bir devlet ekonomisine ve komuta tarzı bir ekonomiye sahip oldukları düşünülürse, bunu yapamadık.”
Cuma günkü duyuruda Çin, İran ve Suudi Arabistan, Tahran ve Riyad’ın önümüzdeki iki ay içinde büyükelçiliklerini yeniden açmasını sağlayacak “asil girişimi” övdü. Çin’in üst düzey diplomatı Wang Yi, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi sekreteri Ali Shamkhani ve Suudi ulusal güvenlik danışmanı Musaad bin Muhammed Ayban ile fotoğraflandı.
Bazı analistler, anlaşmanın ilk bakışta göründüğü kadar büyük bir sürpriz olmadığını söyledi.
Londra merkezli Borsa ve Bazaar Vakfı’nın CEO’su Esfandyar Batmanghelidj, iki ülkenin 2021’den beri diplomasiye girme isteğini gösterdiğini ve ilişkilerin yeniden başlaması için temellerin çoğunun Irak ve Umman’da düzenlenen beş zirvede atıldığını söyledi. merkezli düşünce kuruluşu.
Çin bu görüşmelerde yoktu.
“Bu, birdenbire bir anlaşma gibi görünse de, bunun devam edeceğine biraz güvenmeliyiz çünkü bu, doruğa ulaşan daha uzun bir sürecin parçası” dedi. “Şaşırtıcı olan, Çinlilerin arabuluculuk için bir platform teklif etmesi ve her iki tarafın da bunu Pekin’de imzalaması.”
Atlantik Konseyi’nde mukim olmayan kıdemli bir üye olan Jonathan Fulton, Çin’in son hamle için inisiyatifi – ve krediyi – almasına izin vermenin, Washington’u bir tür azarlamayı temsil ettiğini söyledi. Ve özellikle Suudiler ABD’yi kasıtlı olarak dışlayarak, destekçilerini ve çıkarlarını çeşitlendirme niyetlerini gösterebilirler.
Suudiler ve İranlılar ‘Bakın, bizimle bir şeyler yapabilecek başka bir büyük güç var’ diyorlar” diyen Fulton, bölgenin öncelikli kaygısının büyük güç rekabetinde taraf tutmaktan çok kalkınma ve ekonomi olduğunu sözlerine ekledi.
“Bölgeyi istikrara kavuşturan büyük güçlerle çalışmak istiyorlar ve algı, ABD’nin çok güvenlik merkezli bir yaklaşım benimsediği yönünde” dedi.
ABD’nin bölgedeki davranışları değiştirmek ve müttefiklerini kayırmak için genel olarak ekonomik zorlama (çoğunlukla yaptırımlar) uyguladığı yerlerde, Çin en büyük enerji ithalatçısı ve bölgesel yatırımcı konumunu kaldıraç olarak kullandı.
“Çin’in mesajı şu: ‘Favorileri seçmeyeceğiz. Ekonomik olarak meşgul olmak ve refahınıza yatırım yapmak istiyoruz ve bunun bir parçası olarak teşvik etmek istiyoruz. [you] Çin çıkarlarını göz önünde bulundurmak,’” dedi Batmanghelidj. “Ve bu çıkarlar Çin, Basra Körfezi’nden ihraç edilen enerjiye bağımlı olduğu için bu ülkeler arasında çatışma istemiyor.”
Anlaşmayla ilgili pek çok soru var, bunlardan en önemlisi, her iki hükümetin de yıllarca süren toplam kopuşu tersine çevirmek için ne kadar ileri gidebileceği ve temettülerinin Suudi Arabistan ve İran’ın siyasi veya paramiliter yollarla mücadele ettiği Yemen, Lübnan, Suriye ve Irak’a uzanıp uzanmayacağı. vekiller.
En büyük atılım, Suudi liderliğindeki bir koalisyonun 2015’ten beri İran destekli Husi milislerle savaştığı ve bunun karşılığında Yemen’in kuzey sınırından Suudi Arabistan’a düzenli olarak balistik füzeler fırlatan Yemen’de olabilir. İran’ın Birleşmiş Milletler nezdindeki daimi misyonu yaptığı açıklamada, anlaşmanın ateşkesi hızlandıracağını, ulusal bir diyalog başlatacağını ve Yemen’de “kapsayıcı bir ulusal hükümete” yol açacağını söyledi.
Anlaşma Pekin için daha aktif bir rolün habercisi olsa da, Suudi dış politikasının ABD çıkarlarına daha az bağlı olduğunu da gösteriyor.
Biden yönetimi, son zamanlarda birkaç kez Riyad ile anlaşmazlığa düştü. ABD merkezli Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın emriyle öldürüldüğü iddia edilen cinayete yönelik süregelen öfkeye ek olarak, Başkan Biden, Rusya’nın enerjisinden kaçınıldığı için petrol üretimini artırmayı reddeden Suudi yetkililerle çatıştı. ukrayna’daki savaş.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Ortadoğu programı direktörü Jon Alterman, ABD’nin uzun süredir Körfez bölgesindeki en önemli müttefiki olan ancak şimdi Washington’un gözünde daha az güvenilir bir aktör olan Suudi Arabistan’la en iyi nasıl başa çıkılacağı konusunda mücadele ettiğini söyledi. .
Alterman, merkezin internet sitesinde, Suudilerin yeni ortaklar arama konusunda “ABD hükümetinin iki aklı var” dedi. “Suudilerin kendi güvenlikleri için artan bir sorumluluk almasını istiyor, ancak Suudi Arabistan’ın ABD güvenlik stratejilerini serbest bırakmasını ve baltalamasını istemiyor.”
Bulos Beyrut’tan, Wilkinson da Washington’dan bildirdi.
Kaynak : https://www.latimes.com/world-nation/story/2023-03-15/saudi-arabia-iran-renewed-ties-new-us-calculations-mideast