Demans, jurnal hayatın faaliyetlerini engelleyen bilişsel deformasyon olarak tanımlanıyor. Hastalığı yaşayan kişilerde amnezi ve amnezi karakteristik bulgu olarak karşımıza çıkıyor. Bu bilişsel bozulma günlük hayat aktivitelerinde zorlanmaya yol açarken, dil, kavrama, hüner, pratik, dikkat, mantıklı düşünme fonksiyonlarını da zayıflatıyor.
Yalnız yaşamanın, ilerleyen yaşlarda eş/partner eksikliğinden kaynaklı sosyalleşememenin beyin asap hücreleri arasındaki iletişimi bozduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Nil Çetin, “Yapılan araştırmalar, yalnızlığın beyin hücrelerine iyi gelmediğini, beynin seziş ve sezgi yetileriyle hafızayı olumsuz etkilediğini gösteriyor. Yalnız olan insanlarda demans riski, yalnız olmayanlara kadar daha artı görülüyor. İnsanın kimsesiz olması, paylaşmaması, konuşmaması, hiçbir faaliyette bulunmaması ve içe dönük yaşaması, asap hücreleri arasındaki iletişimi bozuyor. Arkadaş-partner edinme, sosyal hayatın içinde olma ve paylaşma rahatsızlık riskini azaltıyor. Söylev, sohbet etme ve içe dönük yaşamdan kurtulma nöronlar arasındaki bağlantıyı artırıyor” diye konuştu.
ÖZ BAKIM KAYBINA NEDEN OLUYOR
Demansın, sinsi başlangıçlı ve aralıksız ilerleme eğiliminde olan bir rahatsızlık olduğunun altını çizen Nöroloji Uzmanı Dr. Nil Çetin, açıklamalarını şu şekilde sürdürdü:
“Rahatsızlık teşhisten 5-10 sene sonraya kadar ilerliyor ve öz bakım kaybına neden olabilecek seviyeye gidebiliyor. Hastalarda erken evrede bellek yitimi ön plandayken, orta evrede kaybolmak, irtibat bozulması, kişisel hijyende azalma, takviye ihtiyacı, tekrarlayan sorular sorma görülüyor. Geç evrede ise yürümede güçlük, tam bağımlılık, çok yakınları bile tanıyamama, saldırganlık ve psikolojik bulgular gelişiyor.”
150 MİLYONA ULAŞMASI ÖNGÖRÜLÜYOR
Günümüzde takriben 50 milyon civarında olan demanslı hasta sayısının, 2050 yılında 150 milyona ulaşması öngörülüyor. Demans hastalarının yüzde 60 ile 70’inin Alzheimer demansı olduğunu söyleyen Nil Çetin, “Bunu beyin damar hastalıklarına emrindeki vasküler demans izliyor. Keza Frontotemporal demans, Huntington hastalığı, Lewy cisimcikli demans ve mikst herif demanslar da bulunuyor. Alzheimer hastalığının genetik türleri daha genç yaşlarda ortaya çıkıyor. Genetik köken, hastaların yüzde 5’inde rol oynuyor” dedi.
HASTANIN YAŞADIĞI ORTAMIN DEĞİŞTİRİLMEMESİ GEREKİYOR
Hastalığın tanısını belirlemede özel bir deneme olmadığını söyleyen Uzm. Dr. Nil Çetin, hastanın öyküsü, klinisyenin detaylı incelemesi, kan testi ve görüntülemeler ile hastaya tanı konduğunu belirterek sözlerine şu şekilde devam etti: “Tedavide kolinesteraz inhibitörleri ve memantin spesifik ilaçlar olarak karşımıza çıkıyor. Ek olarak bu süreçte hastanın yaşadığı ortamın ve bakıcısının olası olduğunca değişmez olması ve değiştirilmemesi, düşmenin önlenmesi gibi tedbirlerin de alınması büyük siklet taşıyor.”
FELEK OLARAK GÖRÜLEN HASTALIK ÖNLENEBİLİR
Demansın önlenebilir bir rahatsızlık olduğundan bahseden Çetin, hastalıktan sakınmak için yapılması gerekenleri sıraladı:
-Okumak, bulmaca çözmek, sudoku, kağıt oyunları, satranç, puzzle, sözcük oyunu gibi zihni aktif tutacak etkinlikler yerine getirmek,
– Sosyalleşmek,
– Sigara içmemek ve fazla miktarda içki tüketmemek,
– Alıştırma ve spor yerine getirmek,
– Kilo vermek, uyumlu ve dinç beslenmek,
– Bol güneşe maruz kalmak,
– Gıda ve vitamin takviyeleri elde etmek (B, C, D, E vitaminleri),
– Öteki sağlık sorunlarının tedavisi (hipertansiyon, şeker hastalığı, obezite, bunalım gibi),
– İyi uyuklamak,
– Depresyondan uzaktan durmak.