Erken dönemde derhal hiçbir bulgu vermemesi nedeniyle en fazla hayat kaybına niçin olan kanser türlerinden biri olan sütun kanseri aslında ahenkli yapılan kolonoskopi taramasıyla önlenebiliyor. Ayrıca kanser oluşsa deha erken teşhis bir uçtan bir uca hastada iyice iyileşme sağlanabiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Önder, tehlike faktörü olmayan şahısların hiçbir yakınması olmasa bile 45 yaşından itibaren her 5-10 yılda bir kolonoskopi yaptırmaları gerektiğini belirterek, “Ailesinde kolon kanseri öyküsü olan kişilerin ise tarama programına daha erken yaşlarda başlamaları gerekebiliyor. Yakın akrabalarında kolon kanseri tespit edilen kişiler, akrabasının teşhis aldığı yaştan 10 sene çıkartarak kendilerinin kolon kanseri taramasına başlangıç yaşını saptama edebilirler” diyor.
Aile öyküsü
Aile öyküsü sütun kanserinin risk faktörleri arasında birincil sıralarda yer alıyor. Sütun kanseri teşhisi konulan hastaların yüzde 20’sinde kalıtımsal geçiş söz konusu oluyor. bu nedenle ailesinde kolon kanseri hastası olanlar kendi tarama programları konusunda çok daha itinalı olmalılar.
İleri yaş
İleri yaş sütun kanserinin kayda değer tehlike faktörleri arasında yer alıyor. O Kadar ancak sütun kanseri tanısı konulan hastaların yüzde 90’ından fazlası 40 yaş üzerinde oluyor ve bu yaştan itibaren kolon kanserine yakalanma riski her 10 yılda bir ikiye katlanarak artıyor.
Kolon polipleri
Kolonu örten tabakanın büyüyerek bağırsak kanalına çıkıntı yapması ‘sütun polipleri’ olarak adlandırılıyor. Yapılan çok sayıda çalışmaya göre; kolon kanserinin yüzde 90-95’inden, ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığı gelişen sütun polipleri sorumlu oluyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Önder, sevecen tümörler olan poliplerin yüzde 10-20’sinin yaklaşık 10 yılda kansere dönüştüğü uyarısında bulunarak, “Genellikle kanserleşmeden önce herhangi bir yakınmaya yol açmadıkları için ‘gizli risk’ olarak adlandırdığımız polipler ahenkli yapılan kolonoskopi taramaları tamamen saptama edilip, çıkartılabiliyor. Bu Nedenle kansere dönüşmeleri önlenebiliyor” diyor.
Liften yoksul beslenmek
Hatalı besin alışkanlığı kolon kanseri oluşumunda kayda değer bir tehlike faktörü. Bilhassa lif yönünden zengin olan sebze ve meyve gibi besinlerin eksik tüketilmesi sütun kanserine yaklaşık olarak davetiye çıkartıyor. Bol meyve ve sebze taşıyan perhiz sayesinde kabızlık önleniyor ve sütun hücrelerinin kanserojenlere maruziyeti azalıyor. Bunun yanı sıra yüksek fiberli diyetler bağırsak içindeki yardımcı bakterilerin birtakım kimyasallar üretmelerine asistan olarak kanserin gelişme riskini azaltıyor. Dolayısıyla sütun kanserinden korunmak için liften zengin besinler sofrada uyumlu olarak yer almalı.
Mangal alışkanlığı
Uzmanlar her fırsatta mangalda pişen etin sütun kanseri riskini arttırdığı konusunda uyarıda bulunuyorlar. Bunun nedeni ise ateşe ilk elden maruz kalan etlerde heterosiklik amin ve polisiklik aromatik hidrokarbon denilen kimyasalların açığa çıkması. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Önder, bu kimyasalların sütun kanseri riskini artırdığını hatırlatarak, “bu nedenle etin ateşe minimum 15 cm’den uzaktan mesafede olmasına uyarı edilmeli. Keza etin dumanla temas etmesi de kanser riskini arttırıyor”
Sigara ve alkol
Yapılan bilimsel incelemeler, sigara ve içki kullanımının öyle fazla kanserin yanı sıra sütun kanseri açısından da önemli bir tehlike faktörü olduğunu ortaya koyuyor. Yapılan bir araştırmada; sigara içenlerin kolon kanserine yakalanma risklerinin içmeyenlere göre 18 kat daha pozitif olduğu ortaya kondu. Yapılan çok sayıda araştırma da günde 50 ml veya daha pozitif içki tüketen kişilerde kolon kanserinin hiç içmeyenlerle kıyaslandığında 1.5 kat arttığı tespit edildi.
Obezite
Çağımızın önemli bir problemi olan obezite böylece fazla hastalığın yanı sıra sütun kanseri riskini yüzde 50 oranında yükseltiyor. Obezite, insülin/IGF-1 ve kandaki iltihap hormonlarını arttırarak kanserin gelişmesini kolaylaştırıyor. Hem obezite hastalarında fena beslenme alışkanlığı daha artı görülüyor.
İşlenmiş et ürünleri
Salam, sucuk, sosis ve pastırma gibi bitmiş et ürünleri kanserojen besinler aralarında yer alıyor. Bunların yanı sıra kırmızı et tüketiminde ileri gitmek da özellikle kolon kanseri riskini artırıyor.
Bazı iltihabi hastalıklar
İltihaplı bağırsak hastalıkları olan ülseratif kolit ve Crohn hastalığı sütun kanseri riskini arttıran etkenlerden. Hastalık tanısından 5 sene sonra kanser riskindeki çoğaltma keskin düzeye ulaşıyor. böylece iltihabın baskılanması ve durdurulması büyük tartma taşıyor.
Uyuşuk hayat
Durağan yaşam; obezite ve birçok kanserle birlikte sütun kanseri riskini arttırıyor. Böylece oysa kolon kanseri riski yüzde 30 oranında yükseliyor. Yaşınıza uygun bir programla haftada 2 gün alıştırma yapmanız, yürek-damar hastalıklarıyla birlikte kanser riskini de azaltıyor.